अनौठो राष्ट्रबाद

अनौठो राष्ट्रबाद

अमेरिकी सम्राज्यबाद र भारतीय बिस्तारबाद मैले कलिलो उमेरमा सुनेको सबैभन्दा खतरनाक नारा थियो | आश्रय र भोजनका लागि गाउ-घरमा आउने तत्कालिन जनयुद्दका कार्यकर्ताहरुले सुनाउने पहिले वाक्यनै येही थियो, हाम्रो युद्द अमेरिकी सम्राज्यबाद र भारतीय बिस्तारबाद बिरुद्द हो | हाम्रा आमाहरु मन नलागी नलागी खाना बनाउन लागि पर्थे, बाउहरु कार्यकर्तासंग बिशेष भलाकुरसिमा बेस्त हुन्थे र हामी भुसुनाहरु भुइमा घुडाटेकी उनीहरुका महाबाणी सुनिरहेका हुन्थेउ | भात नखुवायो माओबादीको डर, खुवाओ त पुलिसको डर | तेती बेला नेपाली पुलिसले घरबाट निसस्त्र घरबाट पक्रिएर लगिएका मानिस २-४ दिन पछी दोहोरो भिडन्तमा मरेका समाचार आउथे | भारतले सिमा मिचेको, बाध बनाएको, सीमामा नेपालीहरुलाइ दुख दिरहेका खबरहरु बजीरहन्थे, अर्को तिर अमेरिकाले इराक युध, अफगानस्तान युधमा आफ्ना सेनाहरुको परिचालन गरिरहेको थियो | त्यसैले मेरो वाल्य मानसपटलमा अमेरिकीहरु साम्राज्यबादी हुन र भारतीयहरु बिस्तारबादी हुन् भन्ने लागि रहो | भाग्यले पछी मेरा जिन्दगीका ६ बसन्तहरु भारतमै बिते र अहिले चाही कहिले अमेरिका छिर्न सकिएला जस्तो भाको छ |

लामो नाक, हेर्दाखेरि आर्य बंसको देखिने र मेरो हिन्दी बोल्नमा नेपाली जति नै प्रस्ट भैसकेकाले पहिलो  पटक भेट्ने बित्तिकै प्राय भारतीयहरुले मलाई नेपली भनेर चिन्दैनथे पनि | साधारण भारतीयको लागि नेपाली भनेका थेप्चो नाक भएका, अलि साना आँखा भएका (हेर्दा खेरि नेपाली गुरुङ-मगर जस्तो देखिने) मंगोल बंसका मानिसहरुलाइ भनिदो रहेछ | ६ बर्से मेरो भारत बसाइमा मैले भारतमा मुख्य ४ प्रकारका भनाइहरु भेटे नेपाल र नेपालीको बारेमा !

१.      नेपाल भनेको भारतको उत्तरतिर रहेको सानो सुन्दर स्वतन्त्र देश,

२.      नेपाल भनेको एउटा सानो गरिब देश जुन चाहि भारतको छत्रछायामा पालिरहेको छ,

३.      नेपाल छुटै देश भए पनि भारतको राज्य जस्तै हो, जहाँ भारतले जे चाह्यो तेही हुनुपर्छ,

४.      नेपाल एउटा पहाडी इलाका जहाँबाट घरेलु सहयोगी र सुरक्षा गार्डहरु आउछन

मेरो लामो भारत बसाइमा धेरै राज्यका, धेरै वर्गका विभिन्न ओंहोदामा बसेका मानिसहरुसंग अन्तरंग कुराकानीहरु भए | तर धेरै कमले मात्रै माथि उल्लेखित मध्य १ नम्बरको उत्तर दिए | एउटा मासुम भारतीयको आँखामा नेपाली भनेका घरेलु सहयोगी र सुरक्षा गार्डहरु हुन् जसलाई मोमो पकाउन आउछ | सहायक प्रबंधक भएर राम्रै भारतीय कम्पनीमा काम गर्ने धेरै कम नेपाली मध्य म एक थिए | तर दिल्ली देखि कोची सम्मका होटेलहरुमा काम गर्ने धेरै नेपालीहरु भेटिरहेका हुन्थेसेक्षिस्त  | मेरा आँखाहरुले कहिले कहिँ नेपालीलाइ होटेल को साहुको रुपमा कहिँ देख्न चाहन्थ्यो तर मेरा रहरहरु खासै पुरा भएनन् | २०-२५ लाख नेपालीहरु त्यसरी काम गरेसी काम अनुसारको मान हुन कुनै नौलो होइन | नेपालको धर्म निरिपेक्षता, जन-आन्दोलन, नेपाल-चाइन सम्बध र नेपाली केटीहरुको बारेमा थुपारिएका प्रश्नहरुको उत्तर दिदादिदै थाक्थे म | तर अहिलेको नया युवा जमातमा भने १ नम्बर कै धारणा हुने गर्थ्यो, २-४ जना सेक्सिस्ट र रेसिस्टहरुलाई छोडेर |

जातिवाद त हामीहरुको रगतमै छ | नेपालमै अलि काला देख्नेलाइ धोति भनेर हेप्ने नै गरिन्छ, नेपालीनै भए पनि नेपालीलाई गर्नुपर्ने जस्तो व्यावहार गरिदैन | मित्रराष्ट्रमा पनि अलिक आँखा सानो र नाक थेप्चो हुनेलाई चिंकी भनेर बोलाइंछ, भलै त्यो नेपाली होस् या इन्डियन !! मेरो हुलियाले मलाई धेरै ठाउँमा नेपाली भनेर चिनिनबाट जोगाए पनि राम्रै कम्पनीमा राम्रै ओहोदामा बसेकाले पनि कन्ना पछाडी बहादुर र सपजी भनेर खिसी गर्दा चाही अलिक मन खिन्न चाही हुन्थ्यो | तर यो सबै मानिसको जीवनको पाटो नै हो | कहिलेकहिँ त म आफ्नै कमजोर मानसिकताको सिकार भएको हो कि जस्तो पनि लाग्थ्यो | कसैलेले केहि भन्दैमा रिसाउनु पर्ने या त्रसित हुने पर्ने आवस्यकता चाही थिएन | जात, धर्म, लिङ्ग आदिका आधारमा अलि-अलि भेदभाब त जता ततै छ र यस्ता कुराहरु एक कानले सुनेर अर्को कानले उडाउनु नै जति हुन्छ | किताब पढेर मात्रै मान्छेले सबै कुरा बुजेको हुदैन, पूर्ण शिक्षित हुनलाई दिमागको पूर्ण बिकाश हुन जरुरी छ | मैले देखेको र बुझेको भारतमा नेपाललाई माया र सम्मान भन्दा पनि दयाको दृस्टीकोणले हेरिन्छ | नेपालको राजाको बारेमा होस् या हिन्दु राष्ट्रको बारेमा होस् या चाइना-नेपाल सम्बधको बारेमा होस् धेरैमा किन यस्तो भएन किन उस्तो भएन भन्ने प्रश्नहरु प्रसस्था आउथे | कहिले कहिँ त मैले नेपाल एक स्वतन्त्र राष्ट्र हो र नेपाल कस्तो हुनेछ भनेर निर्धारण गर्ने नेपाली जनता हुन् भन्नै पर्थ्यो | जति जे नै भए पनि भारतमा नेपालीहरुलाई बस्न कामगर्न खासै गार्हो चाही छैन | त्यसलाई चाही सकरात्मक रुपमा नै लिएको छु मैले | मेरा ६ सालको भारत बसाईमा मैले धेरै सिक्न र जान्न पाए, मेरा भारतीय समकक्षीहरुबाट |

नेपालमा लाजिम्पाट भनेको के को पर्यायबाची शब्द हो सबैलाइ थाहा नै छ | तेही अवस्थित भारतीय दुताबासलाई नत कुनै कुटनीतिक नियम लाग्छ नत कुनै परिबन्द नै | बिना कुनै अधिकारी निमन्त्रणा बिना राजदुत जता पनि जना सक्छन र जसलाई पनि भेट्न सक्छन, हाम्रो पररास्ट्र मन्त्रालयलाई न कुनै खबर हुन्छ न कुनै अभिस्वीकृति नै | एकदिन अन्तरबार्ता दिदै गरेका पररास्ट्र मन्त्रीको आशुले नै प्रस्ट परेको छ हाम्रो गन्जागोलको पररास्ट्र नीति | हामी दिल्ली जाउ, नेपाली दुताबास खोज्न गुगल म्यापलाइ समेत हम्मे हम्मे पर्ला | लाजिम्पटले नेपालमा राजनीतिक परिवर्तन गराउन सक्छन रे उता नेपाली दुताबासको सहयोगले ट्रेन टिकट काट्न गार्हो छ | अनि फरक येही बाट थाहा हुन्छ | सबै भन्दा ठूलो गल्ति हाम्रो नै हो | हाम्ले नत कुनै पद्धती बनाउन सकेउ नत बनेको पद्धतीको पालना नै गर्न सिकेउ | हाम्रा नेताहरु आफ्ना स्वार्थका लागि राजदुतहरुलाइ कसैलाई जानकारी नदिकन खोठा-खोठामा भेट्न जाने परम्परा नै बन्यो | येती सम्मकि देशलाइ हाक्ने भन्ने ठुला ठुला नेताहरुलाइ आफ्नो सन्तानलाइ डाक्टर-इन्जिनिएर बनाउन देशको इज्जतलाइ नै तिलान्जली दिए | बिस्तारबादी विरुद्ध लड्न आए प्रचण्डका पुरै जमात पनि लाजिम्पाट सामुन्य सम्पसार पर्यो | आफ्नो फाइदाका लागि बिदेशीले जे बोले भने पनि हस्तक्षेप भएन नत्र चाही ठुलो हस्तक्षेप भयो |

जब गाउमा ठुला साहु हुन्छन र आऊरे-बाउरे हुन्छन, आऊरे-बाउरेको काम भनेको साहुलाई खुसि पर्ने अनि साहुको दान-दक्षिणामा खुसि हुने हो | जब साहुले आफ्नो खेतमा धेरै पानी लान्छन, या आठोको ढुंगा एता-उति गर्न खोज्छन, आउरे-बाउरेको घरभित्र धेरैनै हलचल भए पनि घरमुलीले साहुसामू औला उठाउन सक्दैनन् | हाम्रा नेतागड भनेका तेस्तै आउरे-बाउरेहरु जस्तै हुन् | न केहि बोल्न सक्छन न केहि कुरा ठाउमा उठाउन नै सक्छन | धेरै असमान सन्धिहरु होलान, तर हाम्रो नेत्रित्वले कहिले माथिल्लो स्थरमा ति कुराहरुलाइ जोड-तोडले उठाउने सके नत हात जोडेर केहि माग्न नै सके | पुरानो भारत र मोदिमय भारतमा फरक चाही देखिदै छ, यस्ता सिमा विवाद होस् या असमान सन्धिहरु, सबै कुरामा छलफल गरेर समाधान निकाल्न सकिन्छ | मोदी सबै कुरा मा छलफल गरि दुवै देशलाई फाइदा हुने काम गर्न तयार देखिन्छन | पहिले हामीले हाम्रो ठाउँबाट गर्न मिल्ने सबै काम गरौ अनि उनीहरुबाट पनि तेस्तै अपेक्षा राखौ | नया कार्यक्रमका लागि सहिछाप हुन भन्दा अगाडी राम्ररी पढौ फाइदा बेफाइदा हेरौ-बुझौ अनि मात्रै निर्णय लिओं | भारतले गर्ने भन्दैमा आफ्नो राजनीतिक फाइदाका लागि मात्रै बिरोध र समर्थन नगरौ |

सम्बध दुइ प्रकारका हुन्छन एक त परजीबी अर्को चाही सहजीबी, हामी चाही परजीबी हौ, सुन देखि नुन सम्मका लागि हामी मित्र-राष्ट्रसंग परजीबी छौ | हाम्रा २०-२५ लाख दाजुभाईहरु लेबरका रुपमा तेही काम गरिरहेका छन् | अनि हामी चाहन्छु हामीलाई सहजीबीको हैसियत दिइयोस | सहजीबी बन्नलाई आफ्नो हैसियतको बिकाश गर्नैपर्ने आवस्यकता छ | आयातका लागि एउटा देश भन्दा धेरै देशसंग निर्भर रहउ, अर्को मित्र-राष्ट्र चिनसंग पनि उतिनै नजिकको सम्बन्ध बनाउ र मुख्य हाम्रो निर्यातलाइ बढाएर अर्थतन्त्रलाई मजबुद बनाउ | मित्र-राष्ट्रबाट इज्जतको आशा गर्नु भन्दा हामी आफै इज्जत कमाउने कर्ममा लागौ |

अब एकै छिन नेपाली समाजमा भारतको स्थानको बारेमा चर्चा गरौ |

मधेसको भारत सम्बन्ध हिमाल र पहाडको भन्दा धेरै नै सौहार्दपुर्ण छ | सिमा वरिपारि हाम्रो धेरै नै कला-संकृति मिल्छन | हुनत पहाडसंग पनि तेती धेरै फरक भने छैन, तै पनि पहाडी मानसिकतामा भारत प्रति धेरै नै वित्रिस्ना भएको देख्छु मैले | तेही बित्रिस्नाको फल स्वरूप मधेसी नेपाली, नेपालमा काम गर्ने भारतीय र कहिले कहिँ आउने भारतीय पर्यटकहरु माथि पोखिदै आएको छ | जतिनै भारतीय जस्ता देखिनेलाइ हेप्ने गरेता पनि हामी नेपालीहरुलाई हिन्दी भाषा सामान्य भारतीय तमिल-केरलाइटहरुलाइ भन्दा धेरै आउछ | मेरा तमिल साथीहरुलाइ हेर्छु, प्राय तमिल फिल्म हेर्छन, तमिल गीत सुन्छन, तमिलमै कि त अंग्रेजी मा कुरा गर्छन | हाम्रो चाही बाहिर हिन्दीलाई गाली दिने, धोति भन्दै हिड्ने तर मोबाइलमा पुरै हिन्दी गीत राख्ने, हिन्दी चलचित्रको पहिलो सो हेर्न नछुटउने | म नेपाली भाषा या हिन्दी भाषाको समर्थक या बिरोधी होइन, मेरा लागि भाषा भनेको एउटा माध्यम हो, बोल्नका लागि लेख्नका लागि र पढ्नका लागि | जसलाई जुन भाषामा सजिलो हुन्छ तेही प्रयोग गर्छन | तर हिन्दी भाषाले नेपालमा परेको प्रभावमा चिन्तित छु भन्ने अनि घर बसेर बिग बोस हेर्ने !!! भान्सा कोठामा बोलेर मात्रै भाषा र संकृति सुरक्षित हुदैन | त्यो सम्बधित साहित्य, संगीत, चलचित्र आदिको संरक्षण हुने सके मात्रै पुरै भाषाको रक्षा हुनेछ |

आजकल विभिन्न वेब-साइटहरुमा कमेन्टका नाममा इन्डो-नेपाल यूद्द नै हुन्छ | प्राय कमेन्टका स्थरले हाम्रो inferiority complex लाइ स्पस्ट परिदिन्छ | झिना-मसिना कुरामा आफ्नो अमुल्य समयको बर्दाद गर्नुपर्छ जस्तो चाही लाग्दैन मलाई | कमेन्ट युद्धले केहि परावर्तन हुनेवाला पनि छैन | जब हाम्रा २० लाख दाजु-भाई तेही चौकीदारी गर्छन भने कोइ न कोइ ले पुरै नेपालीलाइ चौकीदार त नै देख्छ, पहाडमा सबै भारतीयलाई पानीपुरीवाला देखेझै | राम्रो कुराको, मिठो बचनको सुरुवात आफैबाट गरौ | २० लाख को साटो जब जम्मा २० हजार नेपाली मात्रै भारतमा भाको भए यो वाक युध नै हुदैनथ्यो | तेसैले त्यो २० लाखलाई घटाउने तर्फ नै अग्रसर हौ हामी सबै |

कुरा हुदै जादा एकजना भारतीय साथीलाइ मैले भारतमा नेपालीहरु पनि भारतीय सेनामा छन् भने | फेरी ति साथीले प्रतिप्रश्न गरे, अर्काको देशका लागि मर्न सक्ने तेस्तो देशभक्ति चाही कता बाट आउछ? म उत्तरबिहिन थिए त्यो बेला | मान्छेको सबभन्दा ठुलो आवस्यकता गास, बास, र कपास नै हो , यी भन्दा ठुलो राष्ट्र-प्रेम हुन सक्दैन रहेछ | भारतीय सिपाही हुनु भनेको नेपाललाइ माया नगर्नु पनि त होइन !! पत्रिकाहरुमा सोमपाल कामी (नेपाली क्रिकेटर) र जितु राई (नेपाली भारतीय सैनिक जसले भारतका लागि स्वर्ण पदक जितेका थिए – asiad -2014 मा )का बारेमा नि लेखिएका थिए | केहि खोक्रा राष्ट्र-बादीहरुले जितु राईलाइ गालि गर्न पछी परेनन् | अर्काको जडौरी कपडा लागएर खिया लागेको राइफल चलाएका नेपाली खलाडीहरु पदक बिहिन हुनु पर्यो , तर जितुले भारतले दिएको पृष्ट-भुमिलाइ सदुपयोग गर्दै स्वर्ण पदक नै जिते | उनले भारतको मात्रै होइन नेपालको नाक पनि ठुलो परे | अस्तवस्त खेलकुद राजनीतिको अड्डा नै छ नेपालमा, खेलाडीको भन्दा तेहका अधिकारीहरुको नै सान धेरै छ !! अनि हामि चाही जितुलाई तेसै गालि गर्ने है !!!!! जितुहरु जस्ता धेरैलाई नेपाल लाउने सक्ने वातवरण बनाउनु नै पहिलो काम हो , तर हामी गालि मात्रै त गर्न सक्छौ !!!

अन्तिममा, देश-प्रेम भनेको भारत बिरोध या चिन समर्थन अथवा चिन बिरोध या भारत समर्थन होइन | जुनै देशसंग जस्तो सुकै सन्धि सम्झौता होस् देश को हीतमै होस् | अहिले देशमा धेरै बिकाश गर्नुपर्ने आवस्यकता देखिन्छ, सानातिना उग्र-राष्ट्रबादले देशको बिकाश नरोकौ | इन्टरनेटमा गाली गलौच गर्दैमा केहि फरक पर्दैन, आफ्नो दिमागको फोहोर सफा गर्दै जाऊ | कागले कान लग्यो भनेर कागको पछि नभगौ पहिले आफ्नै कान छामौ | राजनीतिलाई आफ्नो स्वार्थका लागि प्रयोग गर्न दुताबास धाउने संस्कारको अन्त गरौ | राजनीतिक तवरले समाधान हुन सक्ने कुराहरु आँट गरेर उठाऊ अनि सहमतिका लागि बार्ता गरौ | भारत जादा हाम्रो इज्जत चाहन्छौ भने यहाँ आउने भारतीयलाइ पनि सम्मान गर्न सिकौ | आफु भलो तो जगत भलो !!!!!!

जय नेपाल

कल्पना किरण

सिंगापुर, dec 23, 2014

महिला र उनको मर्जी

मेट्रिक पास गरेका मेरा बाले मेरी अनपढ आमालाई १८-१९ को कलिलो उमेरमा बिहे गरे, त्यो पनि मागी बिहे | भर्खर बैसमा चढेका बाले १५ वर्षकी आमाको मर्जी अनुसार इच्छा पूर्ति गरे या जबर्जजस्ती गरे त्यो त गौड बिषय नै छ | तर बिहे पूर्व कुनै युवतीलाइ राम्ररी नदेखेका बाले एक्कसी आफ्नो ओछानमा आमालाई देख्दा उनले यौन इच्छालाई कदर गरे या गरेनन त्यो सोच्ने सकिदैन | यसमा नत मेरा बालाई नत मेरी आमालाई दोषी देख्छु | अर्ध-शिक्षित, अर्ध-सचेत बाको जीवनमा आएको त्यो सामाजिक परिबर्तनमा कसको ज्यानलाई कसले राज गर्यो, त्यो सोचनीय नै छ | हामी कस्का मर्जीले जन्मियम त्यो पनि सोध्नै पर्छ |

मेट्रिक पास गरे पछी बाले स्कूल पढाउन थाले, जुन हाम्रो घरको एकमात्र आयको श्रोत थियो | आमाले हाम्लाई, खेतीलाई र बस्तुभाउलाई उतिनै मायाले हेर्ने थालिन | उनले लगाउने हरेक धागामा कित बाका पसिना हुन्थ्ये कित मामालिका दान हुन्थ्ये | उनले खाने जेरी देखि समोसा सम्ममा बाकोनै कमाइ हुन्थ्यो | आमा कतै घुम्न गएको मलाई खासै याद छैन | कि हामीलाई लेर मामाघर गइन कि बासंग कुनै तिर्थ या हस्पिटल गईन | अब रहे बलको कुरा, बाका शरीरमा बग्ने हर्मोनेले नै बालाई आमाभन्दा बलवान बनेको थियो | यसरी हेरक कुरामा बासंग आश्रित मेरी आमाको जिन्दगीमा कसको मर्जी चल्छ त ?

पल्लोपट्टि काकाको घर छ | बेलामै गतिलो पढेका काका ठुलै ठाउमा इन्जीनियर छन् | स्कूल देखि को प्रेमिका बिहे गरेका काकाकी काकी पनि होस्पिटलमा नर्स छिन | नर्सको डिउटी राती पर्दा काकाले नै बच्चालाई हेर्ने, खान बनाउने, घरको काम गर्ने गर्छन | बर्षमा परिवार मिलेर घुम्न गएकै हुन्छन | कहिले अफिस बाट एक्लै एक्लै पनि हिडेकै हुन्छन | घरको आयमा काकीको पनि उतिनै योगदान छ | पढाइका हिसाबले पनि काकी काका भन्दा तेती काम होइनन | यसरी ज्ञान र धनमा काका समान काकीको मर्जीले नै उनको घर चलिरहेको छ |

आजकल, “मेरो जिन्दगी मेरै मर्जी” भनेर धेरै महिलाहरु कुर्लिरहेका हुन्छन | जसको ज्यान उसकै मर्जी हो, यसमा मानवता बुझ्ने सबै मानिसको एकैमत होला | हाम्रो नेपाली समाजमा महिलामाथि हैकम जमाउने प्रचलन पहिले देखिनै थियो | हजुरबाले जिजुबाबाट सिके, बाले हजुरबबाट सिके, मैले बाबाट सिके तर महिला माथि गरिने हैकम र अत्याचारमा निरन्तर गिरावट आएको नै छ | अहिले को बास्तविक शिक्षित वर्गमा शासन गर्ने र शासित हुने क्रमको लगभग अन्त्यनै भैसकेको छ | मुख्यतय तिन महत्वपुर्ण गुणले शासित हुने या शासन गर्ने भनेर छुट्टाउने गर्छ; ज्ञान, धन र बल | वर्तमान परिस्थितिमा नेपाली समाजमा महिला भन्दा धेरै पुरुषलेनै धेरै पढ्ने अवसर पाएका हुन्छन | प्राय पुरुषहरु महिला भन्दा बढि पढेलेखेकै छन् | अनि पुरुषहरुमा महिला भन्दा जान्ने सुन्ने छु भने भावना आफै आइरहेको हुन्छ | अर्कोतर्फ नेपाली प्राय घरहरुमा पुरुषको आम्दानीले नै घर चलिरहेका छन् | स्वदेशमा बसेर होस् या विदेशमा गएर होस् काम गरेर पैसा कमाउने प्रमुख पात्र पुरुष नै हुन् | भगवानले नै महिलालाई शारीरिक रुपमा पुरुष भन्दा अलिक कोमल र नाजुक बनाएकै हुन | अहिलेको सामाजिक परिबेशमा ठुलो महिलाको समूह पुरुषसंगै पूर्णआश्रित भएकाले महिलाको मर्जीको नाराले खासै महत्तो राख्दैन |

अर्ध-शिक्षित नेपाली परिबेसमा जब एउटा बच्चाको जन्म हुन्छ, त्यो जन्मेको बच्चाको लिङ्ग देखिने बित्तिकै भेदभाव सुरु हुन्छ | (हुनत आजकल पहिले लिङ्ग पहिचान गरेर गर्भ तुहाउने प्रचलन धेरै नै फस्टाएको छ) सन्तान प्राप्तिको खुसीमा बाडिने मिठाइको क्वालिटीमा समेत त्यो बच्चाको लिङ्गले धेरै स्थान लिईरहेको अवस्था छ | त्यसपछीको हुर्किने-बढ्ने वातवरणमा त आकास पातालको नै फरक छ | पढ्ने स्कूल देखि अनेकै कुरामा महिलालाई पछाडीनै परिरहेका हुन्छन | क्रमिक रुपमा महिलाहरु कमजोर बन्दै जान्छन | राम्रो शिक्षा नहुनु, राम्रो अवसर नपाउनु ले ज्ञानमा कमी हुदै अन्तत आर्थिक रुपमा पनि महिलाहरु स्वत कमजोर हुदै जान्छन | आखिरमा महिलाहरु पुरुषसंग परजीबी भएर बाच्न बाध्य परिन्छन् | परिवर्तित परिबेशमा पुरुष जतिनै ज्ञान भएकी र आर्थिक रुपमा सवल महिलालाई लड्न धेरै सजिलो भैसकेको छ, जति गार्हो र दुख हाम्रा आमाहरुलाइ थिए | यसरी सबै महिलाहरु पुरुष बराबर हुदै गए सबै महिलाको जिन्दगीमा उनीहरुकै मर्जी चल्ने छ |

भगवानले पुरुषलाई महिलालाई भन्दा अलिक धेरै यौन-इच्छा दिए जस्तो लाग्छ मलाई | पुरुषहरु आफ्नो बंश विस्तारका लागि आफ्नो जवानीको सुरुवात देखि नमरिन्जेलसम्म यौनका लागि सक्षम हुन्छन | अर्कोतर्फ महिलाहरु आफ्नो जीवनका केहि दसकमात्रै सन्तान उत्पादन र यौनका लागि तत्पर हुन्छन | त्यसैले महिलाहरु आफ्नो साथी रोज्ने कुरामा पुरुषहरु भन्दा बढि चयानात्मक हुन्छन | जनावरहरुमा पनि भाले-भाले बीचको लडाईबाट नै सक्षम भाले चुनिन्छ अनि तेही भालेले कयौ पोथीलाई आमा बन्नमा सहयोग गर्छ | पहिले हुने मागी बिहेमा पनि बा-आमाले सक्षम केटा खोजेर नै दिने गर्थे , भलै मान्छेमा सक्षम हुनलाई ज्ञान र अर्थले ठुलो भूमिका खेलेको हुन्छ | अहिलेको शिक्षित बर्गमा पनि यो प्रक्रिया चालु नै छ | अब मैले सुनेका र देखेका केहि कुराहरु लेखौ, हुनत यी बिषयहरु विवादित होलान तर पनि मलाई लेख्ने मन लग्यो | अहिले पनि महिलाहरु बिवाहपुर्ब पुरुष या केटासाथि रोज्ने क्रममा धेरैनै बिसेष हुने गर्छन | धेरै महिलाहरुलाई आफु भन्दा धेरै पढेको , आफुले भन्दा धेरै कमाउने अनि आफु भन्दा सवल केटाहरुनै खोजिरहेको देखिन्छन | यसरी केटाहरुलाई आफ्नो कवजको रुपमा हेर्ने खोज्ने आचरण पनि अहिले महिलाको मर्जीको बाधक भनेको देखिरहेको छु मैले | आफु समान केटासाथीबाट दुख पहिरहेको छु भन्ने केटीहरुको संख्या खासै धेरै छैन |

आजकल शिक्षित बर्गमा धेरैका केटासाथी-केटिसाथी हुने प्रचलन बढिरहेको छ | अहिलेको प्राय सम्बन्धहरुमा दुबैको मर्जी चलेकै देख्छु | अझ केटिहरुकै नियन्त्रणमा बसिरहेको देख्छु म त | कुनै कुनै सम्बन्धहरुमा केटीहरुलाइ केटाहरुले अलि बढि नै दबाएको पनि देखिन्छ | जुन केटि साथी को हिड्ने खर्च, मनोरंजन खर्च, खाने खर्चका लागि केटासंग निर्भर हुन्छन, तेही उनीहरुको मर्जी कम चलेको देखिन्छ | रिसाएर, माया गरेर होस् या स्वंग परेर होस् सधै आफ्नो केटासाथीबाट धेरै अपेक्षा राख्ने केटीहरुले आफ्नो ठाउँ आफै सगुरो बनाइरहेका हुन्छन | हरेक कुरामा बराबर हिस्सा राख्न सके कुनै केटाको पनि हेप्ने आट गर्न सक्दैन र ति केटीहरुका लागि केटाको दिलमा छुटै स्थान भएको देखेको छु मैले | सिप, ज्ञान र आर्थिक रुपमा सक्षम हुनाले नै हरेक महिलाको आफ्नो मर्जी को सुरक्षा गर्ने छ |

http://setopati.com/blog/20778/ यो ब्लगमा विभिन्न कुराहरु उठाईएका छन् | अहिले पनि नेपाली समाजमा एकल पुरुष र महिला दुबैले सन्तान हुर्काएको खासै देखिदैन | सबैको समान अधिकार हो, एकल व्यक्तिले पनि सन्तान हुर्काउन र बढाउन पाउनै पर्छ | पुरुष सरह महिलालाई पनि सम्पूर्ण कुरामा समान व्यावहार हुनै पर्छ | यस्ता कुराहरु कानुनमा नभए नया कानुनहरु ल्याउने र पुराना कानुनलाई परिमार्जन गर्दै लैजानै पर्छ | तर अमेरिका होस् या जर्मनी एउटा बच्चाको कुसल बिकाशका लागि आमा-बुबा दुवै को आवस्यकता पर्छ नै | एउटा अबोध बालकले अर्को बालकलाई सोध्यो भने आमा-बाबु दुबैको नाम सोध्ने नै छ किनकि आमा र बाबु को मिलन नभई एउटा शिसुको जन्मको सम्बभ नै छैन |

अन्य कुराहरुमा महिलाहरुलाई समानता दिलाउनु पर्ने सम्पूर्ण नागरिकको दाइत्यो हो | प्रत्यक कुरामा बोल्न पाउने, चाहेको गर्न पाउने, जान मन लागेको ठाउँ जना पाउने आदि कुरामा बाबारुपी, दाईरुपी या श्रीमानरुपी पुरुषहरुलाई औला ठडाउने अधिकार छैन |

बच्चाको थर चाही आमाको राख्ने या बाउ को राख्ने भन्ने कुरा खासै महत्तपूर्ण छैन | आजकल तेस्रो थर राखेर पनि नागरिकता लिन पाइन्छ तर आमाको नाममा नागरिकता लिनलाई धेरै सहज बनाउनु पर्ने देखिन्छ | एक तिर आफ्नो मर्जी भन्ने अर्को तर्फ बसमा सिट माग्दै हिड्न चाही मिल्दैन | अहिले नेपालमा प्राय बसहरुमा महिलाका सिटहरु सुरक्षित हुन्छन (धेरै सिटमा पुरुषहरु बसेको देखेको छु मैले )| महिला हुदैमा किन सिट चहियो ! सिट बच्चालाई, बच्चाको आमालाई, गर्भवतीलाई, अपांगलाई र वृद्लाई हुनु पर्छ | २५ बर्सकी जवान महिलाका लागि सिट ७० बर्से बुढाले छोड्ने नियमको कुनै तुक नै छैन | यस्ता कानुनले नै महिला लै कमजोर हुन्छन भनेर टिका लगाइदिएको छ | यदि महिलालाई दुर्वबहर हुन्छ भने तेही तेस्को उचित जवाफ दिनुहोस् कानुन र समाजले सबै महिलालाई साथ दिनेछ तर बसमा महिला सिट खोज्दै नहिड्नुहोस |

हिजोआज मर्जी भित्र धेरै कुरा आउछन | हरेक महिला तथा पुरुषलाइ आफ्नो जीवनसाथी संग मानसिक तथा भौतिक रुपले सन्तुस्ट हुने अधिकार छ | यदि आफ्नो जीवनसाथी संग खुसि हुनुहुन्न भने जीवनसाथी बदल्नोस, कानुनले पनि महिलालाई नै धेरै अधिकार दिएको छ यो मामिलामा तर येस्मा पनि महिला स्वावलम्बन ले ठुलो भूमिका खेल्ने गर्छ | अहिले धेरै नेपाली यूवाहरु बाहिर छन्, जसका कारण लैगिक असन्तुलन धेरै बढेको छ | महिलाले आफ्नो मर्जी यहाँ गर्ने पुरुषले आफ्नो मर्जी बाहिर गर्ने भए समाज कता जाला त्यो भन्न निकै कठिन छ | अहिले बैदेशिक रोजगारका कारणले पनि धेरै सम्बन्धहरु तुक्रिदै छन् | अब यसमा कसलाई दोष दिने भन्न निकै कठिन छ, बिदेशिएकालाई लाग्ला आफुले दुख गरेको पैसामा नेपालमा श्रीमतीले मस्ती गर्दै छिन, श्रीमतीलाइ लागि कति एक्लै बस्ने कति आशा मा मात्रै बस्ने !!! यो समस्याको समाधान कसैसंग छैन अहिले | जे भए पनि महिलाको इज्जत उनको यौनांगमा छैन, उनले चाहेकोसंग प्रेम गर्ने सम्भोग गर्ने उनको आफ्नै अधिकारी हो | आफु संग नमिल्ने भए छोडेर नया जीवन सुरु गर्न पाउने उनको नैतिक अधिकार हो | कति जना संग सम्भोग गरिन भनेर तेस्ले उनको अस्मितामा कुनै असर गर्दैन | तर हरेक मर्जी भित्र नैतिकताको बन्धन हुन्छ | मानिसको जीवनमा सबै भन्दा ठुलो कुरा खुसि नै हो, खुसि भन्दा ठुलो नैतिकता पनि नहोला, तर घाटीमा मंगलसुत्र लगाएर रेमिटेन्सको पैसाले परपुरुषगमन गर्न, एउटा केटा साथी पोखरामा अर्को काठमाडौँमा बनाउने एस्तो छुट चाही कुनै महिलालाई पनि नहोला | र एस्तो छुट पुरुषलाई पनि छैन | धेरै आकस्मिक सम्बन्धहरु बनाउने छुट सबैलाइ हुन्छ तर यस्ता कुराहरुमा अगाडी बढ्दा कुरा स्पस्टसंग गरेर बढ्नोस ताकी पछी कसैको दिल नटुटोस!! लिविंग रिलेशनमा बस्न मन छ या सिंगल मदर भएर बस्न मन छ, आँट गरेर बस्नुस, कसैले पनि रोक्न सक्ने छैन !! अहिले यस्ता कुराहरु रोपेर त हेर्नुस पछी आफै बढेर रुख बन्ने छ !!!

अन्तिममा, गाउने, हिड्ने, मनलागेको गर्ने, प्रेम गर्ने, सम्भोग गर्ने अधिकार पुरुषलाई जति छ, महिला लै पनि तेती नै छ | आफ्नो परिधि भित्र रहेर आफ्नो जिन्दगी खुसि बनाउन सबैले पाउनै पर्छ | कथम्कदाचित त्यो परिधि सगुरो लागेमा, पुरानो नाता तोडेर नया बनाउने पनि कसैले रोक्न सक्दैन | तर यो सबै सम्भव हुनाकालागी महिलाहरु पनि ज्ञान, सिप, र अर्थमा पुरुष जति नै सवल हुने पर्छ | अधिकार मागेर पाइएन भने खोस्ने पर्छ, खोस्नका लागि आफु बलियो हुने पर्छ !! अनि मात्र मेरो जिन्दगी मेरै मर्जी सार्थक हुने छ !! घरका सबै काम आफै गरि आइ, पाका पुरुषलाई महिला सिटबाट उठाई तेही सिट मा बसेर अफिस आइ, अनि अफिसमा एसो आफ्नो मन्द मुस्कान छरेर साइडमा बसेर पुरुषलाई आफ्नो काम गर्न लगाएर महिला मर्जीको नारा जपेर केहि हुनेवाला छैन !!!!

  

कल्पना किरण

सिंगापुर

२ dec २०१४ 

मधेश र संघियता

मधेश र संघियता

आजकल पढ्ने बानी अलिक कम हुने गरेको महसुस हुँदैछ। सर्वसुलव ईन्टरनेट, पढाईदेखी दिक्क, बढ्दो उमेर अनी अबिवाहित पुरुष हुनु यसका कारणहरु होलान। कुर्चिमा बसेर सेतोपती, रतोपती, निलोपती जे हेरे पनि नेपालका निरासाबादी समाचारनै आँखा हुँदै मस्तिस्कसम्म पुग्ने गर्छन्। बिकासका, उन्नतिका आशालाग्दा समाचार नपढेको त महिनौ भईसक्यो। समाचार पढ्दैजादा सि के राउत पक्राउ परे भन्ने समाचारमा मेरा आँखा टक्क रोकिए। एकछिन त अचम्ममा परे सि के लाल किन पक्राउ परेछन भनेर। मेरो आँखालाई भ्रम भएको रहेछ, पुलिसद्वरा समातिएका राउतपो रहेछन, मैले त लाल पो सम्झेछु। सि के लाल त मलाई बच्चैदेखी मन पर्ने विस्लेशक हुन। उनका बिस्लेशणले मलाई धेरै आनन्द दिने गर्थ्यो।

समाचार रहेछ सि के राउतको, फेरी गूगल गरे, को रहेछन राउत भनेर खोज्ने कोशीस गरे। उनी कम पढेको मान्छे होइन रहेछन। क्यम्ब्रिजबाट PhD , अमेरिकाबाट विद्वान भएर आएका राउत एका-एक पक्राउ परे, मनै छक्क परे। खोज्दै जादा उन्का आत्माकथाको केही अंशहरु पढ्न पाए। मैले जती पढे, उनका कुरामा खासै बिमती छैन मेरो पनि। चितवन बस्दा पहाडका भन्थे मलाई, काठमाडौं बस्दा गाउका भन्थे। नेवार घरबेटीले बिहान ५ बजे उठाएर पानी भराउथे। कहिले भाडामा कच-कच, कहिले केमा त्यो सबै कोठामा बस्नेको समान समस्या थियो। तर मलाई नेपाली नै होइन भनेर हेप्ने चाँही गरेनन कहिलै पनि। राउतले भोगेका समस्या भनेको उनले नेपाली हु भन्ने अनुभव गर्न पाएनन, काठमाडौं आएपछी। अरु समस्या चाँही मेरै जस्ता हुन। अफ्नो परिचय राम्रो सँग नहुनु भनेको ठुलै हेपाहा प्रवृति हो। तैपनी नेपालमाथी उन्ले बोलेका शब्दहरु चाँही निकै तिता र कडा लाग्यो। तर उनको गिरफ्तार सही हो या गलत त्यो भन्ने सक्ने ज्ञान ममा छैन।

पृथ्वी नारायणले एकिकरण गरेपछी नेपाललाई ४ जात र ३६ बर्णका साझा फूलबारी भनेका थिए रे। अहिले कती जात कती बर्ण छन तेस्को तथ्याङ्क सरोकारवालासङ्गै होला, तर यो साझा फूलबारी चाँही पक्कै होइन। समानाताका आधारमा, अधिकारका आधारमा सबै जाती र धर्मका मान्छेहरुको बराबर सहभागीता छैन। हामी कतीसम्म पिछडीएका थियौ कि बाहुन / मधेसी को मुटु हुन्न रे, तेसैले आर्मीमा भर्ती गराउन हुँदैन रे। नेवार, मगरहरुलाई प्रशासनमा काम गर्न सक्दैनन रे, आदी इत्यादी। जागिर देखी, दैनिक काम गर्ने ठाउँमा जात, धर्म, लिङका आधारमा बिवेद गरिन्थ्यो। अहिले यि प्रब्रितिमा धेरैनै कमी आएको छ। तैपनी बिवेदको निमिट्यन्न भने भएको छैन। अहिले पनि ब्रिटिश आर्मी हुने बाहुन भेटेको छैन मैले |  

सहर बजारमा अहिले पनि दोकान चलाउने प्राय नेवार नै छन् | आर्मीमा भर्ति हुने मा अहिले पनि मगर गुरुङकै बहुल्येता छ | पहाडनै भए पनि कपाल काट्ने, मिठाई बनाउने प्राय मधेसीमुलका मनिशहरु नै छन् (मधेसी नेपाली र केहि भारतीयहरु पनि )| स्कूलमा पढाउने, कार्यालयमा काम गर्नेमा बाहुन समुदायको बाहुल्यता छ | प्राय हामी सबैलाई नेपाली भनेर होइन भन्ने कोइ छैनन् तर मधेसीमुलका नेपालीलाइ नेपाली हु भन्नलाइ पनि हम्मे-हम्मे परेकोछ | पहाडमा बस्ने अधिकाम्सले मधेसीलाई मदिसे, देसी, धोति आदि सब्दहरुले प्रहर गरिन्छ |

मपनि पहाडको जातिभेदी, रंगभेदी, लिंगभेदी समाजमा हुर्केको मान्छे | म जस्तो भएर जन्मे पनि यहि समाजमा हुर्केर बढ्दै गर्दा मैले पनि यस्ता हेपाहा प्रवृति देखाए होला | तर मेरो योबनको मानसपटलमा मैले गरेको गल्ति हो भनेर भन्दिने मान्छे को एकदमै कमि थियो समाजमा र अहिले पनि कमि नै छ | १३-१४ को उमेरमा घरमा आमाले पाकेको भात खाएर, थालैमा चुठी, दिदि-बहिनीले धोएर सफा बनाएको कपडालगाइ नजिकै को चटपट दोकानमा “ओइ धोति अलि मिठो चटपट बनात भन्न पुग्थे” | तेती बेला मलाई तैले एस्तो भन्न हुन्न भनेर सम्झाउने बुझुर्कको फेला पर्ननै समय लग्यो | पछि एक जना काकाले कान निमठेर आफु भन्दा ठुलैलाइ सम्मान गर्न सिकाउनु भयो र भित्रै देखि सम्झाउनु भयो अनि मलाई ग्लानि भयो | मैले आफ्नै नेपाली दाजुको बेइज्जत गरेको थिए | हाम्रो समाजमा यस्ता काकाहरुको अभाव हुनु नै अहिले को प्रमुख समस्या हो |  

अहिले लाग्छ मैल त्यो सानो उमेरमा ति चटपट बेच्ने दाजु को सम्मान कहिले गरिन| मलाई थाहा पनि छैन कि मैले यो हेपाहा काम कताबाट सिके भनेर| मैले पनि अरुले गरेको देखेरैनै त गरेहोला | त्यो उमेर मा मैले तराई/मधेश बुझ्न सकेको थिइन | अलि ठुलो भएर मधेश आएपछि मैले पहिलो पल्ट समथर भुमि देखे अनि तेस्को महत्तो बुझे | सानोमा मलाई अलि काले भएकाले धोति पनि भन्ने गर्थे र म रिसाउथे पनि | पहाडमा अहिले पनि काले लै धोति भनेर गालि दिने चलन छादैछ |

पहाडी मानसिकतामा सानो र ठुलो कामको धेरै नै भिन्नता थियो| दार्ही काट्ने, चटपट बनाउने, घर-घरमा गएर समान बेच्ने आदि कामहरु साना कामका रुपमा लिनिथ्यो| र ति सानो काम गरेर धेरै आर्जन गर्ने मधेसीदाइहरुलाइ चाही तेही काम को आधार मा नै हेपिथ्यो | अहिले मैले लेखेका प्रवृतिहरु मा आमुल परिबर्तन आइसकेको छ | मानिसहरु धेरैनै शिक्षित भैसकेका छन् |  

आजकल मधेसी साथीहरुको फेसबूकमा स्वायत्त मधेस प्रदेश र कोहिका छुटै मधेश देशको मागले आइरहेका छन् | धेरैले पहाडिया शासक मुर्दाबाद भनेर नारा लागएको देख्छु| एकछिन सोच मग्न हुन्छु मैले या मेरा परिवारले मधेशको सासन गरे होला र ? खेति किसानी गर्ने आमा, स्कूल पढाउने बा अनि विदेशिएको म | अनि पुरा पहाडियाको नाममा साथिहरुलेनै गालि लेख्छन बा!!! ( बरु मलाई मेरै मधेसी साथिले थर्काएर रक्छ)

समस्याको सुरुवात, जब नेपाल राष्ट्र बन्यो तेही बाट सुरु भयो| नेपाली पोशाक दौरा सुरुवाल टोपी भयो, हेर्दा पहाडिया देखिनेहरु नेपाली भए, राष्ट्रिय जनावर गाइ भयो| कुनै मान्छेलाइ अमेरिकन ड्रेस कस्तो हुन्छ भनेर सोध्यो भने वल्ल नै हुन्छ होला| जे लगायो तेही ड्रेस हो| हाम्रोमा चाही अस्ति सम्ममा नागरिकतामा ढाका टोपी हुने पर्ने बाध्यता थियो | के ढाका टोपी नालागाइकन नेपाली हुन पाइदैन र? नेपालभरि बोलिने भाषा नेपाली भयो| नेपालीकै पढाई हुन थाल्यो| सबै प्रसासनिक काम नेपालीमै अनि परिक्षाहरु नेपालीमै| बिस्तारै नेपाली भाषा नबोल्ने हरु पछाडी पर्ने थाले | प्रसासकिया पदमा नेपालीभासी पहाडीहरुको बाहुल्य हुन थाल्यो | मधेसी नेताहरु नभएका पनि होइनन तर जनसंख्याको हिसाबले संबिधानसभाको चुनाब अगाडी सम्म मदेशी को अनुपात धेरै नै काम थियो | भएका जति मधेसी नेताहरु पनि आफ्नो निजि स्वार्थ भन्दा अगाडी कहिले बढ्न सकेनन | सबैको समस्याको समाधानको केन्द्रबिन्दु रहेको संबिधानसभाको समानुपतिमा पहाडी मधेसी सबै नेताले आफ्ना नाता-गोता नै प्यारा देखे | मधेसी नेताहरुले चाहिएको भए अहिलेको मधेश धेरै बिकाश भैसकेको हुन्थ्यो | दोष पहाडीमुलका नेताका धेरै होलान तर मधेसी नेताहरुको स्वार्थ पनि मधेश बिकासको ठुलो बाधक रही आयो | शिक्षाको सिंचाई बढ्दैगए पछी अहिले पहाडीहरुको मानसिकता पनि परिबर्तन हुँदैछ अनि मधेसीहरुलाई पनि आफु दबियो स्पस्ट ज्ञान हुदै गएको छ | प्रमुख जिल्ला अधिकारी, जिल्ला शिक्षा अधिकारी, प्रहरी प्रमुख, मेजर आदि प्राय सबै पहाडिया मुलका नै धेरै होलान | तेही भएर धेरै मधेसीलाई लाग्दो हो कि हामीलाई पहाडीले सासन गर्दै छन् | जनसंख्या र ज्ञानका हिसाबले जति मधेसीहरुको सहभागिता हुनुपर्ने हो तेती भएको चाही छैन | अहिले आरक्षण आए पछी भने मधेसी हरु को राम्रै सहभागिता हुन थालेको छ |

रंगभेदका कुरा भनेको यात अशिक्षितले यात पढेर पनि अनपढ नै रहेकाले गर्ने हो | कसले कति हेप्ने भन्ने कुरा दुवै हेपिने र हेप्ने को सामाजिक र आर्थिक स्थरमा भार पर्ने कुरा रहेछन | पैसावाला मारवाडीलाइ पहाडको कुना कुना पनि तेती धेरै हेप्ने गरिन्न | किनकि तिनीहरु आर्थिक रुपमा सवाल छन् | श्रमलाई अनास्था नगरिकन काम गर्ने अनि राम्रो आम्दानी गरेर घर चलाउने मधेसी जुन पहाडमा अहिले पनि छन् तिनिहरु नै धेरै हेपिनेमा पर्छन | जबसम्म गाडीका खलासी देखि घरबेटी सम्मलाइ उचित बिबेक र शिक्षा दिइदैन तबसम्म ठुलो या सानो रुपमा यो समस्या अलि अलि रही रहेनछ |

एकजना नेपालीलाई मधेसीहरुले छुटै देश मागे भन्दा कन्सिरीको रौनै तात्छ होला | नया देश माग्ने भनेको सानो कुरा पक्कै होइन, त्यो पनि अबिकसित र अनपढ मानिसले भरिएको समाजमा, जहाँ पैसामा सबै कुराहरु बिक्छन | स्कोटल्याणमा झैँ जनमत संग्रह गरेर निर्णय लिने भने फेरी २२-२४ सय राज्य हरु बन्न बेर छैन | आर्थिकरुपमा सवल हुन सक्ने र पिछाडीयका जातिको राम्रो सहभागिता हुन सक्ने राज्यहरुको निर्माण अहिलेको अवास्येकता हुन आएको छ | संघिय राज्यको बिकाशले अहिलेको उथलपुथल सम्मे हुने देखिन्छ | राज्यहरु कति हुनेछन, कसरी चल्ने छन् यी सबको लेखाजोखा गर्ने सामर्थ्य मेरो अक्कल भन्दा बाहिरको कुरा हो |

छुटै देश या छुटै राज्य बनेर यो हेपिने र हेपाहा प्रवृतिको निकास होइन | यसले हेप्ने र हेपाई खानेलाइ अलि टाढा टाढा राख्ने मात्रै हो | मधेस छुटै देश या राज्य भनेर पहाड मा गरिने भेदभाव कम एकै दिनमा कदापी हुने छैन | यो समयले बिस्तारै लाउने परिवर्तन हो | बर्षौसम्म मैथिली बोलेर जनकपुरमा बसेको केटो उच्च शिक्षाको लागि काठमाडौँ आउथ्यो, अनौठो लवजमा नेपाली बोल्थ्यो, र अनेक किसिमका विभेद सहन बाध्य हुन्थ्यो | राज्यहरु बनेपछि मधेसमानै सबै समस्याका समाधान होलान र पटक-पटक काठमाडौँ आउने बाध्यताबाट मुक्ति पाउनेछन | मधेश राज्य बनेसी तेही हुने पहाडीमुलका मानिसको हैसियत के हुने हो त्यो पछी समयले देखाउने छ | अनि मधेश राज्यको विकासले देखाउने छ आखिर मधेश बिकाश नहुनु को कारण के रहेछ भनेर |

देशमा प्रजातन्त्र आएको धेरै नै भैसक्यो तर पार्टीमा अनि गाउमा प्रजातन्त्र आएको छैन | नत कुनै पार्टीमा प्रजातान्त्रिक पद्धती को प्रयोग हुन्छ नत त्यो संस्कार विकास हुने संकेत नै छ | संघियेता आउला राज्यहरु बन्लान तर ति राज्यहरु समाबेशी हुन्छन कि हुदैनन् तेस्को विचार धेरै नै गर्नु पर्ने देखिन्छ | मधेश अहिले पहाडीहरुले सासन गरे भनेर उम्लिदै छ, तर पछी मधेसी बाहुनहरुले मात्रै सासन गर्ने भएमा संघियता को कुनै तुक हुने छैन | अहिले पहाडी सासकको गालि खाएकाहरु पछी मैथिली भासीको गालि सुन्न बाध्य हुनेछन | अब बन्ने संबिधानमा र नया राज्यहरुमा सबै जति सबै भाषा सबै लिङ्ग को समान सहभागिता र प्रतिनिदित्यो हुनै पर्छ | मधेसी का नाममा सम्पन्न मिश्र, झा र यादवहरुलाइ जनजाती को नाममा धनि नेवार अनि मगर हरुलाई दलित को नाममा केहि सम्पन्न दलितहरुलाई राज्य सुम्पदैमा केहि लछार पाटो लाग्ने छैन | यसले नया-नया सी के राउतहरुको जन्म लीईरहनेछ|

भाइचारा बढाउने सामाजिक समन्वयले हो | हामीलाइ पहाडी केटा भन्ने काकीले आफ्नी दुइ छोरीको बिहे पहाड गरेपछि तराई र पहाडलाइ उस्तै देखिन | यसरीनै २-४ ओटी नानी-बाबुहरु पहाडी र मदेशी विच साटासाट हुदै गएमा हेपिने र हेपाहा प्रवृतिको बिस्तारै आफै अन्त्य हुनेछ | ८-१० ओटा मधेसिको घर पहाडी गाउ गाउ मा बने भने आफैमा प्रेम बढ्दै जाने छ | यसका लागि घर घरमा प्रजातन्त्र र संघियता आउने पर्ने देखिन्छ |

मधेशको मुस्लिम होस् या पश्चिमको दलित, पूर्वको लिम्बु होस् या पहाड को गरिब बाहुन, सबैको साझा फुलबारी बनोस, आरक्षण आवस्यक मानिसको हातमा मात्रै पुगोस | आर्थिक रुपमा सक्षयम राज्यहरु बनुन | राज्य –राज्य बीच राम्रो समन्वय रही रहोस , नेताहरु आफ्ना स्वार्थ भन्दा बाहिर आएर देश र जनताको सेवा गर्न सकुन | सबै जति धर्म लिङ्गका मानिसका बराबर उन्नति होस् | रंग, काम अनि जन्मेको ठाउँ ले केहि फरक नपरोस | सधै राम्रा अनि प्रगतिका खबरले यी दुइ कान ले सुन्न पाइराखुन|

जय नेपाल

कल्पना किरण

Singapore

६ नोव २०१४